KCN Vừa và Nhỏ Từ Liêm được thành lập vào năm 2004, nằm trong chiến lược phát triển công nghiệp hóa của Hà Nội, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ – lực lượng xương sống của nền kinh tế Việt Nam. Với tổng diện tích 93,02 ha, trong đó 71,39 ha được dành riêng cho các doanh nghiệp quy mô nhỏ (từ 0,2 đến 1 ha mỗi doanh nghiệp), KCN này đã nhanh chóng đạt tỷ lệ lấp đầy 100%, minh chứng cho sức hút mạnh mẽ nhờ vị trí đắc địa và hạ tầng đồng bộ.
KCN Từ Liêm không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương mà còn góp phần đáng kể vào GDP công nghiệp của quận Bắc Từ Liêm, chiếm khoảng 15-20% tổng sản lượng. Tuy nhiên, sau gần 20 năm hoạt động, khu vực này đang phải đối mặt với nhiều vấn đề pháp lý và quản lý. Các đợt thanh tra gần đây của TP Hà Nội đã chỉ ra hàng loạt vi phạm về đất đai, xây dựng và môi trường, đặt ra câu hỏi lớn về tính bền vững của mô hình phát triển hiện tại.
Vị Trí và Quy Mô: Lợi Thế Chiến Lược Giữa Lòng Thủ Đô
Phạm Vi Địa Lý
KCN Từ Liêm nằm ở vị trí chiến lược tại phường Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm) và phường Phương Canh (quận Nam Từ Liêm), thuộc khu vực cửa ngõ phía Tây của Hà Nội. Khu vực này được bao quanh bởi các tuyến giao thông huyết mạch:
- Phía Bắc: Tiếp giáp Quốc lộ 32.
- Phía Nam: Gần Vành đai 3.
- Phía Tây: Kết nối với Quốc lộ 70.
Nhờ vị trí này, KCN Từ Liêm có khả năng kết nối vượt trội:
- Cách trung tâm Hà Nội: 15 km.
- Cách sân bay quốc tế Nội Bài: 35 km.
- Cách cảng biển Hải Phòng: 135 km.
Khoảng cách lý tưởng này không chỉ giúp các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thị trường nội địa mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu và logistics, một lợi thế lớn trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa.
Xem thêm: 15 ĐIỂM KHÁC NHAU GIỮA KHU CÔNG NGHIỆP VÀ CỤM CÔNG NGHIỆP
Quy Hoạch và Thời Hạn
Về quy mô, KCN Từ Liêm có tổng diện tích 93,02 ha, được phân chia như sau:
- 71,39 ha: Dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, với quy mô đất từ 0,2 đến 1 ha mỗi doanh nghiệp.
- 21,63 ha: Thuộc quyền sử dụng của Tổng Công ty Xây dựng Việt Nam.
Thời hạn hoạt động của KCN là 50 năm, từ năm 2004 đến năm 2054. Tuy nhiên, một vấn đề nổi bật là mâu thuẫn trong quy hoạch. Theo quy hoạch chung của TP Hà Nội, KCN Từ Liêm nằm trong khu GS3-2, được định hướng là đất cây xanh và cách ly. Thực tế này trái ngược hoàn toàn với chức năng công nghiệp hiện tại, dẫn đến yêu cầu cấp bách về việc điều chỉnh quy hoạch để hợp thức hóa hoạt động của KCN.
Cơ Sở Hạ Tầng: Nền Tảng Phát Triển Công Nghiệp
Cơ sở hạ tầng đồng bộ và hiện đại là một trong những yếu tố làm nên sức hút của KCN Từ Liêm, đặc biệt đối với các doanh nghiệp công nghiệp nhẹ và chế biến.
Hệ Thống Giao Thông
KCN được trang bị hệ thống đường nội bộ rộng rãi, với các tuyến đường chính có chiều rộng từ 40 đến 50 mét, kết nối trực tiếp với Quốc lộ 32 và Vành đai 3. Mật độ đường nội khu đạt 7,7 km/km², đảm bảo khả năng lưu thông thuận tiện cho xe tải trọng lớn. Điều này giúp giảm chi phí logistics và tăng hiệu quả vận chuyển nguyên vật liệu cũng như thành phẩm cho các doanh nghiệp.
Hệ Thống Điện và Nước
- Điện: KCN được cung cấp bởi trạm biến áp 2×63 MVA, với hệ thống đường dây cáp và các trạm biến thế 22/0,4 kV đặt cách nhau 250-300 mét. Hệ thống này đảm bảo cung cấp điện ổn định, đáp ứng nhu cầu của các ngành công nghiệp nhẹ như dệt may, cơ khí lắp ráp, điện tử và in ấn bao bì.
- Nước: Công suất cấp nước đạt 7.230 m³/ngày, được cung cấp từ trạm cấp nước trung tâm và phân phối qua mạng lưới ống dẫn có đường kính từ F250 đến F110. Nguồn nước sạch và ổn định này là yếu tố quan trọng hỗ trợ quá trình sản xuất.
Xử Lý Môi Trường
KCN Từ Liêm chú trọng đến bảo vệ môi trường với hệ thống xử lý nước thải và rác thải hiện đại:
- Nước thải: Hệ thống cống D300–D500 thu gom nước thải từ các nhà máy, sau đó dẫn về trạm xử lý công suất 3.500 m³/ngày. Nước sau xử lý đạt tiêu chuẩn xả vào sông Nhuệ, đảm bảo không gây ô nhiễm nguồn nước địa phương.
- Rác thải: Hệ thống thu gom rác thải công nghiệp và sinh hoạt đạt công suất 4,5 tấn/ngày. Rác được phân loại thành độc hại và không độc hại trước khi chuyển đến bãi xử lý tập trung của thành phố.
Tuy nhiên, do sự gia tăng sản xuất trong những năm gần đây, hệ thống xử lý nước thải đang có dấu hiệu quá tải, đòi hỏi cần có kế hoạch nâng cấp trong tương lai gần.
Hoạt Động Kinh Tế và Doanh Nghiệp Tiêu Biểu
Ngành Nghề Ưu Tiên
KCN Từ Liêm tập trung phát triển các ngành công nghiệp nhẹ và chế biến, phù hợp với định hướng công nghiệp sạch của Hà Nội:
- Công nghiệp nhẹ: Dệt may, cơ khí lắp ráp, điện tử, in ấn bao bì.
- Chế biến: Thực phẩm, nông sản, dược phẩm.
Những ngành nghề này không chỉ tận dụng được lợi thế về vị trí và hạ tầng mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Doanh Nghiệp Nổi Bật
Một số doanh nghiệp tiêu biểu tại KCN Từ Liêm bao gồm:
- Công ty TNHH Cơ nhiệt điện lạnh Bách Khoa: Hoạt động trong lĩnh vực cơ khí và điện lạnh, nhưng đang đối mặt với vi phạm về sử dụng đất đai, dự kiến bị xử lý vào năm 2025.
- Công ty CP Dịch vụ Môi trường Từ Liêm: Chuyên xử lý nước thải, hiện đang trong quá trình kiểm tra tuân thủ quy định môi trường.
- Viettel Post: Đơn vị logistics lớn nhất khu vực, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng.
- Công ty CP Thương mại Hiệp Hương: Kinh doanh phân phối hàng tiêu dùng, nhưng vướng vào việc cho thuê mặt bằng không phép.
Đóng Góp Kinh Tế
KCN Từ Liêm tạo ra hàng nghìn việc làm cho lao động địa phương và đóng góp từ 15-20% vào GDP công nghiệp của quận Bắc Từ Liêm. Ngoài ra, sự hiện diện của các doanh nghiệp còn thúc đẩy phát triển các ngành dịch vụ phụ trợ như vận tải, logistics và nhà ở cho công nhân.
Thách Thức và Vi Phạm: Những Vấn Đề Cần Giải Quyết
Mặc dù đạt được nhiều thành tựu, KCN Từ Liêm đang đối mặt với không ít thách thức, từ vi phạm pháp lý đến áp lực hạ tầng.
Vi Phạm Đất Đai và Xây Dựng
Theo kết quả thanh tra của TP Hà Nội, trong số 30 doanh nghiệp được kiểm tra vào năm 2025, có tới 10 doanh nghiệp sử dụng đất sai mục đích, biến đất công nghiệp thành kho bãi hoặc cơ sở thương mại. Ngoài ra, từ năm 2002 đến 2014, 22 doanh nghiệp đã xây dựng công trình không phép, và đến nay vẫn chưa được xử lý triệt để.
Vấn Đề Môi Trường
Một số doanh nghiệp trong KCN bị phát hiện xả thải vượt ngưỡng cho phép, không tuân thủ tiêu chuẩn môi trường như ISO 14001. Điều này gây ô nhiễm cho khu vực lân cận và đe dọa sức khỏe cộng đồng. Hơn nữa, hệ thống xử lý nước thải công suất 3.500 m³/ngày đang quá tải, không đủ đáp ứng nhu cầu khi sản xuất mở rộng.
Xem thêm: Dự án Cụm công nghiệp Phương Trung
Trách Nhiệm Quản Lý
- Ban Quản lý KCN: Từ năm 2012 đến 2017, Ban Quản lý đã ký hợp đồng cho thuê 4.000 m² đất cây xanh làm kho bãi mà không có thẩm quyền.
- UBND quận Bắc Từ Liêm: Thiếu giám sát, dẫn đến 22 công trình xây dựng không phép tồn tại trong nhiều năm.
Định Hướng Phát Triển và Giải Pháp
Để vượt qua thách thức và hướng tới phát triển bền vững, KCN Từ Liêm cần triển khai các giải pháp cụ thể.
Chuyển Đổi Quy Hoạch
Việc điều chỉnh khu GS3-2 từ đất cây xanh, cách ly thành đất công nghiệp là cần thiết để hợp thức hóa hoạt động của KCN. Tuy nhiên, quá trình này cần được thực hiện cẩn trọng, đảm bảo cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường đô thị.
Nâng Cấp Hạ Tầng
- Điện: Lắp đặt thêm trạm biến áp mới để đáp ứng nhu cầu tăng 20-30% công suất.
- Xử lý nước thải: Mở rộng công suất trạm xử lý từ 3.500 m³/ngày lên 5.000 m³/ngày, có thể thông qua mô hình hợp tác công-tư (PPP).
Thu Hút Đầu Tư Bền Vững
KCN cần ưu tiên thu hút các doanh nghiệp công nghệ cao, ít phát thải như điện tử, dược phẩm và công nghệ thông tin. Các chính sách ưu đãi như miễn giảm thuế trong 2 năm cho doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) sẽ là động lực lớn.
Kết Luận: Tương Lai Của KCN Từ Liêm
Khu Công Nghiệp Vừa và Nhỏ Từ Liêm là một động lực kinh tế quan trọng của Hà Nội, nhưng để tiếp tục phát triển, nó cần vượt qua những thách thức hiện tại về pháp lý, hạ tầng và môi trường. Bằng cách hợp thức hóa quy hoạch, nâng cấp cơ sở hạ tầng, tăng cường giám sát và thu hút đầu tư chất lượng cao, KCN Từ Liêm có thể trở thành một mô hình công nghiệp xanh và bền vững, góp phần vào sự phát triển của thủ đô trong bối cảnh công nghiệp hóa và đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ.
Với vị trí đắc địa, hạ tầng đồng bộ và tiềm năng kết nối, KCN Từ Liêm hoàn toàn có thể khẳng định vai trò của mình trong bức tranh công nghiệp của Hà Nội, nếu các giải pháp được triển khai hiệu quả trong thời gian tới.
